اعتبار از دست رفته

محسن جلال پور: تا همين يكي دو دهه پيش، بیشتر مبادلات و بده‌بستان‌های بازار،اعتباری بود. اعتبار در بازار یعنی اعتماد. اعتماد به خریداری که پول نداشت اما آبرو داشت و آبرو برایش مهم بود.اعتبار یعنی پول نقد و اعتماد یعنی وجه ضمانت. اعتبار با آبرو می‌آمد.برای همین بود که این دو واژه از هم جدا‌شدنی نبودند.می‌گفتند "طرف با آبرو‌ و ‌اعتبار است". زمانی که فردی دچار خطایی می‌شد که به شهرتش لطمه می‌زد،می‌گفتند "آبرو و اعتبارش رفته".

گاهی کالا از تولید‌کننده به بنکدار و از بنکدار به خرده‌فروش و از خرده‌فروش به مصرف‌کننده می‌رسید،بی آن‌که پولی رد و بدل شود.بعد از آن‌که کالا به دست مصرف‌کننده می‌رسید،پول ناشی از فروش آن، مسیری بر‌عکس را طی می‌کرد.یعنی بعد از یکی دو ماه، پول فروش کالا از مصرف‌کننده به فروشنده،از فروشنده به بنکدار و از بنکدار به تولید‌کننده برمی‌گشت.

آن‌چه در این میان گردش می‌یافت،اعتبار و اعتماد بود. در واقع این اعتبار بود که بیشتر از پول گردش می‌کرد، اما امروز اعتبار کاهش یافته و اعتماد میان مردم به قدری کم شده که دیگر کفاف داد و ستد اعتباری را نمی‌دهد. 

در دهه 60 که تازه کسب وکار را آغاز‌کردم، وقتی پسته در ماه‌های مهر و آبان برداشت می‌شد؛مردم با اعتماد كامل‌،‌‌محصول خود را به تاجر  می‌سپردند. محصول آنها ارزیابی و روانه بازار می‌شد تا این که پولش بر می‌گشت و از تاجر به باغدار می‌رسید. سوخت و سوز پول کم بود چون تجار نگران اعتبار خود بودند که مبادا خدشه‌دار شود که اگر می‌شد،کسب‌و‌کارشان به خطر می‌افتاد.

به قول وحشی بافقی:

مبادا یارب آن روزی که من از چشم یار افتم

که گر از چشم یار افتم ز چشم اعتبار افتم

شراب لطف پر در جام می‌ریزی و می‌ترسم

که زود آخر شود این باده و من در خمار افتم

این روزها اما اعتماد در بازار خدشه دار شده و اخلاق نیز از کسب وکار رخت بر بسته است. مرحوم پدرم محصول پسته را از همان روزهای اول بعد از برداشت به بازار عرضه می‌کردند. من که جوان بودم و فکر می‌کردم بهتر می‌فهمم، اعتراض می‌کردم که چرا این‌قدر عجله می‌کنید؟ محصول را نگه دارید تا قیمتش افزایش پیدا کند. ایشان می‌گفتند: نگه‌داشتن نعمت خدا برای درآمد بیشتر، برکت را می‌برد. این محصول باید 10 دست بچرخد، 10 نفر از کنار آن روزی به دست بیاورند و همین چرخش است که باعث رونق بازار می‌شود.

این روحیه و اخلاق نیکو را بیشتر تجار و بازاریان قدیمی داشتند و همین اعتبار بود که باعث رونق کسب وکارشان می‌شد.آیا در بازار مکاره این‌روزها،چنین مرامی سراغ دارید؟